Lex Familia

Blog prawa rodzinnego

  • AKTUALNOŚCI
  • Doktorat
  • KANCELARIA
  • Mediacje
  • Publikacje
  • O blogu
  • O mnie
  • Kontakt

piecza zastępcza

Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej – środek ostateczny czy ostateczność?

25 października 2017 by joasiazaj Leave a Comment

W dniu wczorajszym Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) w Strasburgu orzekł w sprawie Achim przeciwko Rumunii, że umieszczenie siedmiorga dzieci w pieczy zastępczej było uzasadnione. W sprawie tej dwójka obywateli Rumunii (pochodzenia romskiego) wniosła skargę w związku z odebraniem im dzieci i przekazaniem ich do pieczy zastępczej, czego przyczyną miały być złe warunki mieszkalne, sytuacja finansowa rodziny oraz fakt niewypełniania obowiązku szkolnego przez dzieci. Pomimo nadzoru zastosowanego wobec rodziców przez kolejny okres sytuacja ta nie uległa poprawie, wobec czego zapadła decyzja o odebraniu rodzicom dzieci i umieszczeniu ich w tymczasowej pieczy zastępczej. Sytuacja skądinąd dobrze znana również w Polsce, gdzie w wyniku bezradności lub niewłaściwej pieczy rodziców – dzieci trafiają do rodzin zastępczych lub instytucjonalnej pieczy zastępczej (de facto domów dziecka), co częstokroć nie jest uzasadnionym działaniem, a zwłaszcza zbyt daleko idącym. Problematykę pieczy zastępczej, a także pracy z rodzicami reguluje ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Powracając jednak do sprawy z podwórka rumuńskiego – po roku od opisanego zdarzenia pracownicy socjalni odbyli kontrolę u rodziców dzieci, którzy w tym czasie zmotywowani wydarzeniami zadbali o dom oraz o pracę, nie przerywając jednak kontaktu z dziećmi (takie postepowanie bowiem może, przynajmniej w prawie polskim, doprowadzić do pozbawienia – w miejsce wcześniejszego ograniczenia – władzy rodzicielskiej).

W efekcie po roku czasu siedmioro dzieci powróciło do domu i do swoich rodziców. Jednakże rodzice zarzucili przed ETPC naruszenie przez Rumunię art. 8 Konwencji o prawach człowieka, czyli naruszenie prawa do poszanowania życia rodzinnego. W istocie, dzieci zostały oddzielone od rodziców, jednakże jak podkreślił Trybunał we wczorajszym wyroku – dzieci były zaniedbane nie tylko co do aspektu bytowego, ale także wychowawczego. Co więcej, organy władzy uczyniły wszystko, aby w okresie tego roku pomóc rodzinie i przygotować ją na powrót dzieci. Rodzice otrzymali wsparcie finansowe oraz przeszli szkolenia rodzicielskie, w efekcie czego dzieci pozostawały w pieczy zastępczej tylko tak długo, jak to było koniczne. Z tych względów Trybunał orzekł, że odseparowanie dzieci od rodziców odbyło się w ich interesie, ale przede wszystkim rodzice w tym czasie otrzymali konieczne wsparcie, dzięki czemu możliwy był powrót dzieci do domu. W efekcie wobec rodziców zostały podjęte niezbędne działania, Trybunał zatem orzekł, że nie zostały naruszone prawa rodziców dzieci.

Z tematem tym ściśle związana jest problematyka poruszanej ostatnio w mediach kwestii niedopilnowania lub wręcz niedopuszczenia przez rodziców do szczepień ich dziecka.

Więcej na temat w wyroku ETPC z dnia 24 października 2017 r., skarga nr 45959/11 na stronie https://hudoc.echr.coe.int/eng#{„itemid”:[„001-178421”]} oraz na http://www.lex.pl/czytaj/-/artykul/strasburg-piecza-zastepcza-dla-siedmiorga-dzieci-uzasadniona

Posted in: Bez kategorii Tagged: dziecko, odebranie dzieci, ograniczenie władzy rodzicielskiej, piecza zastępcza, władza rodzicielska

Ograniczenie władzy rodzicielskiej w razie niewłaściwego wykonywania tej władzy przez rodziców

25 października 2017 by joasiazaj Leave a Comment

Jeden z szerszych katalogów znajdujących się w kodeksie rodzinnym (k.r.o.) poświęcony jest zarządzeniom sądu opiekuńczego w sytuacjach, gdy zachowania rodziców mogą stanowić zagrożenie dla ich dzieci, a dosłownie – zagrożenie dla dobra dzieci. Innymi słowy, chodzi tutaj o prawidłowy rozwój dziecka – zarówno duchowy, jak psychiczny i fizyczny. Szczególnie w tym aspekcie interesy rodziców zostają podporządkowane interesowi dziecka. Najskrajniejszymi tego typu objawami jest krzywdzenie dziecka np. poprzez stosowanie kar cielesnych, demoralizujący wpływ rodziców na dziecko jak np. poprzez ich pijaństwo, czy też niezaspakajanie codziennych potrzeb dziecka.

W naturalnych warunkach więź łącząca rodziców i dzieci sama w sobie stanowi gwarancję właściwego wykonywania władzy rodzicielskiej, co sprawia, że zasadniczo rodzice nie podlegają nadzorowi sądu. Ta sytuacja zmienia się jednak, jeżeli staje się to konieczne z uwagi na wspomniane dobro dziecka, a więc jego należyty stan psychofizyczny. Niejako pierwszym etapem ingerencji w życie rodzinne jest pomoc rodzinie właśnie poprzez wykorzystanie wskazanych w art. 109 k.r.o. zarządzeń wydanych przez sąd, które prowadzą do różnego nasilenia ograniczenia rodzicom sprawowanej przez nich władzy rodzicielskiej i w takiej też kolejności zostały wymienione w przepisie, aczkolwiek wyliczenie to ma charakter jedynie przykładowy[1].

Środki z jakich może skorzystać sąd, aby ochronić dziecko uszeregowane zostały od tych najbardziej łagodnych (jak podjęcie pracy z asystentem rodziny, czy poddanie rodziców nadzorowi kuratora) poprzez bardziej rygorystyczne, a nawet mające charakter bardziej trwały (jak umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub w instytucjonalnej pieczy zastępczej). Te drastyczne rozwiązania powinny mieć miejsce dopiero po wyczerpaniu pozostałych form pomocy rodzicom. Środek ten jest ostatecznością, lecz nie jest ostateczny. Oznacza to, że dziecko przebywa we wspomnianym środowisku odseparowanym od rodziny do momentu, gdy sytuacja pozwoli na jego powrót do rodziców.

Należy pamiętać, że żadna z form ograniczania władzy rodzicielskiej nie stanowi represji wobec rodziców, ani nie ma charakteru penalizującego, a więc nie ma być w żadnym wypadku karą. Jedynym celem takich ingerencji w życie rodziny jest ochrona dziecka, a przy tym równoczesne niesienie pomocy rodzicom, którzy z powodu trudności wychowawczych, czy życiowych nie radzą sobie należycie z realizacją tego celu[2]. I bez znaczenia tutaj jest okoliczność, czy zagrożenie dla dobra dziecka zostało spowodowane zawinionym działaniem rodziców, czy zwyczajnie ich nieudolnością lub niedojrzałością. Przepis art. 109 k.r.o. wskazuje bowiem na profilaktyczne działanie sądu po to, aby zapobiec ujemnym skutkom niewłaściwego czy nieudolnego sprawowania przez rodziców władzy rodzicielskiej[3].

Charakter zarządzeń sądu opiekuńczego jest bardzo zróżnicowany, w tym przymuszający jak np. w celu wykonania koniecznego zabiegu operacyjnego, umieszczenia dziecka w sanatorium, czy pobrania krwi do sprawy o prawo stanu (np. o zaprzeczenie ojcostwa). Jeżeli w sprawie o zaprzeczenie pochodzenia dziecka wszczętej przez prokuratora na podstawie art. 86 k.r.o., to z rodziców, które jest uprawnione do wyrażenia zgody na pobranie krwi od dziecka liczącego poniżej 13 lat, zgody tej odmawia, sąd opiekuńczy może na podstawie art. 109 k.r.o. zarządzić pobranie krwi, gdy wymaga tego dobro dziecka[4].

Do kwestii tej odnosi się wczorajszy wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który orzekał co do naruszenia prawa do poszanowania życia rodzinnego w wyniku odebrania dzieci rodzicom i przekazania ich do tymczasowej pieczy zastępczej – zachęcam do lektury w kolejnym poście 🙂

[1] Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2000 r., III CKN 845/00

[2] Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2000 r., II CKN 452/00

[3] Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2000 r., II CKN 1141/00

[4] Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2000 r., II CKN 869/00

Posted in: Bez kategorii Tagged: dzieci, ograniczenie władzy rodzicielskiej, piecza zastępcza, rodzice

Ostatnie wpisy

  • Dla kogo alimenty i kto ma obowiązek je płacić. Nowe koncepcje.
  • Alimenty na dziecko, czy mogą być natychmiastowe?
  • Czy po 10-ciu lub 15-tu latach od urodzenia dziecka można ustalać jego ojcostwo?
  • Nietrudno pozbawić rodzica (ojca) kontaktów z dzieckiem
  • Opieka paliatywna w okresie perinatalnym

Tagi

adwokat adwokat rodzinny alimenciarze alimenty alimenty natychmiastowe dzieci dziecko kontakty z dzieckiem małżeństwo niealimenciarze niealimentacja noworodek odebranie dzieci ograniczenie władzy rodzicielskiej ojciec ojcostwo okres perinatalny opieka paliatywna piecza zastępcza pozbawić kontaktów z dzieckiem prawo prawo rodzinne prenatalny przemoc w rodzinie płód rodzice rozstanie rozwód rp Rzeczpospolita sprawa sprzeczka sąd ustalenie ojcostwa władza rodzicielska

Archiwa

Copyright © 2023 Lex Familia.

Lifestyle WordPress Theme by themehit.com